3 oktober 1574: Leids Ontzet
Elk jaar op 3 oktober viert Leiden feest. Maar waarom? Het is het verhaal van de bevrijding in 1574, een keerpunt waarop niet alleen een stad, maar heel Holland werd gered. Hoe kon een stad die op het punt stond van de honger om te komen, zo’n symbool van verzet worden?
De Spaanse Belegering
De stad was een dodelijke val geworden. Na een eerdere belegering had Leiden door een misrekening verzuimd haar voedselvoorraden aan te vullen. Toen het Spaanse leger terugkeerde, was de hongersnood verschrikkelijk en stierven duizenden burgers. De wanhoop was zo groot dat burgemeester Van der Werff, volgens de legende, zijn eigen lichaam aanbood als voedsel – een krachtig symbool van de extreme druk.
Water als Reddingsplan
Vanuit Delft bedacht Willem van Oranje een reddingsplan: water als wapen. Hij liet de dijken doorsteken, waardoor het land rondom Leiden onder water liep. Een vloot van Watergeuzen moest vervolgens over dit nieuwe meer naar de belegerde stad varen.
De Ontzetting
Het plan leek te mislukken door te laag water, maar een zware noordwesterstorm bracht redding. In de nacht van 2 op 3 oktober zorgde het stijgende water, gecombineerd met het lawaai van een instortende stadsmuur, voor totale paniek bij de Spanjaarden. Ze sloegen op de vlucht. De volgende ochtend voeren de Geuzen de stad binnen met haring en wittebrood. In een verlaten kamp werd de beroemde pot hutspot gevonden.
De Beloning
Als beloning voor haar standvastigheid kreeg Leiden de eerste universiteit van Nederland. Dit was meer dan een geschenk; het was een bolwerk van vrijheid, dringend nodig om predikanten en bestuurders voor de nieuwe natie op te leiden. En daarom viert de stad nog elk jaar feest met de smaken van die bevrijding: haring, wittebrood en hutspot.